50 bài tập về thủy phân este đa chức (có đáp án 2024) – Hoá học 12

Các dạng bài toán thủy phân este đa chức và cách giải – Hoá học lớp 12

A. Lý thuyết và phương pháp giải

1. Một số dạng este đa chức thường gặp:

- Este tạo thành từ axit đơn chức và ancol đa chức (n chức): (RCOO)_nR’

(RCOO)_nR + nNaOH $\stackrel{\mathrm{t}°}{\to }$ nRCOONa + R'(OH)_n

n_ancol = n_este; n_muối = n.n_este

- Este tạo thành từ axit đa chức (n chức) và ancol đơn chức: R(COOR’)_n

R(COOR’)_n + nNaOH $\stackrel{\mathrm{t}°}{\to }$ R(COONa)_n + R'OH

n_ancol = n.n_este; n_muối = n_este

- Este tạo thành từ axit đa chức (n chức) và ancol đa chức (m chức): R_m(COOR’)_n.mR’_n.

R_m(COOR’)_n.mR’_n+ m.nNaOH $\stackrel{\mathrm{t}°}{\to }$ mR(COONa)_n + nR'(OH)_m

2. Các công thức cần chú ý khi giải toán

+ $\frac{{\mathrm{n}}_{\mathrm{NaOH}}}{{\mathrm{n}}_{\mathrm{este}}}=\mathrm{m}$ với m là số chức este được tạo bởi axit và ancol.

+ Định luật bảo toàn khối lượng: m_este + m_kiềm = m_{muối rắn} + m_ancol

+ Cô cạn dung dịch sau phản ứng được chất rắn khan, chú ý đến lượng kiềm còn dư hay không.

m_{rắn khan} = m_muối + m_{NaOH (hoặc KOH) (nếu có)}

+ n_-COO- = n_{NaOH (hoặc KOH) pứ}

B. Ví dụ minh họa

Ví dụ 1:

A. CH₃COO(CH₂)₃OOCCH₃

B. CH₃COO(CH₂)₂OOCC₂H₅

C. HCOO(CH₂)₃OOCC₂H₅

D. HCOO(CH₂)₃OOCCH₃

Hướng dẫn giải:

n_NaOH = 0,2 mol

Este X có CTPT C₇H₁₂O₄ Este X 2 chức.

Thu được 2 muối và 1 ancol $\to$ este tạo bởi hai axit đơn chức và ancol hai chức.

$\to {\mathrm{n}}_{\mathrm{X}}=\frac{{\mathrm{n}}_{\mathrm{NaOH}}}{2}=\frac{0,2}{2}=0,1\mathrm{mol}$ = n_ancol

Áp dụng ĐLBTKL: m_este + m_NaOH = m_{muối rắn} + m_ancol

m_ancol = 6,2 gam m_ancol = 62 (g/mol) ancol Y là: C₂H₄(OH)₂

Chọn B

Ví dụ 2:

A. C₃H₅(COOC₂H₅)₃

B. (HCOO)₃C₃H₅

C. (CH₃COO)₃C₃H₅

D. (CH₃COO)₂C₂H₄

Hướng dẫn giải:

n_NaOH = 0,3 mol

${\mathrm{n}}_{\mathrm{X}}=0,1\mathrm{mol}=\frac{{\mathrm{n}}_{\mathrm{NaOH}}}{3}\to$este 3 chức

$\to$Sau phản ứng thu được muối của 1 axit hữu cơ; và 1 ancol

$\to$Este tạo bởi axit đơn chức và ancol 3 chức.

Phương trình phản ứng:

(RCOO)₃R + 3NaOH $\stackrel{\mathrm{t}°}{\to }$ 3RCOONa + R'(OH)₃

$\to$ n_ancol = n_este = 0,1 mol ⇒ M_ancol = $\frac{9,2}{0,1}$ = 92g/mol $\to$ C₃H₅(OH)₃

n_muối = 3.n_este = 0,3 mol

M_muối = $\frac{24,6}{0,3}$ = 82 CH₃COONa

(CH₃COO)₃C₃H₅

Chọn C

C. Bài tập tự luyện

Câu 1:

A. (CH₃COO)₃C₃H₅

B. (HCOO)₃C₃H₅

C. (C₂H₅COO)₃C₃H₅

D. Kết quả khác

Câu 2:

A. (CH₃COO)₂CH₂

B. HOOC-CH₂-COO-C₂H₅

C. CH₃-COO-CH₂-COO-CH₃

D. CH₂(COOCH₃)₂

Câu 3:

A. (CH₃COO)₂C₂H₄

B. (CH₂=CHCOO)₃C₂H₃

C. (CH₃COO)₂C₃H₆

D. (C₂H₃COO)₃C₃H₅

Câu 4:

A. propan-1,3-điol

B. butan-1-ol

C. propan-1-ol hay propan-1-ol

D. etilenglicol

Câu 5:

A. 17,5

B. 14,5

C. 15,5

D. 16,5

Câu 6:

A. CH₂=CH-COO-CH₂-CH₂-OOC-C₂H₅

B. CH₃COOCH₂CH₂OOCC₂H₅

C. CH₂=CH-COO-CH₂-CH₂-CH₂

D. CH₂=CH-COO-CH₂-CH₂-OOC-CH₃

Câu 7:

A. C₂H₄(COO)₂C₄H₈

B. C₄H₈(COO)₂C₂H₄

C. CH₂(COO)₂C₄H₈

D. C₄H₈(COO)C₃H₆

Câu 8:

A. C₂H₃COONa và C₂H₅COONa

B. CH₃COONa và C₂H₃COONa

C. CH₃COONa và C₃H₅COONa

D. HCOONa và C₂H₃COONa

Câu 9:

A. 1,5

B. 1,2

C. 0,9

D. 1,8

Câu 10:

A. CH₃-CH₂-OOC-CH₂COOCH₃

B. HCOOCH₃ và CH₃COOC₂H₅

C. C₂H₅-COO-C₂H₅

D. CH₃CH₂CH₂-OOC-CH₂CH₂COOCH₃

Đáp án tham khảo

1A

2C

3C

4D

5D

6B

7B

8B

9A

10D