50 bài tập về thủy phân chất béo (có đáp án 2024) – Hoá học 12

Các dạng bài toán thủy phân chất béo và cách giải – Hoá học lớp 12

A. Lý thuyết và phương pháp giải

1. Phương trình thủy phân

a) Thủy phân trong môi trường axit

b) Thủy phân trong môi trường bazơ (thường gặp NaOH) - phản ứng xà phòng hóa.

+ ĐLBTKL: m _{chất béo} + m_{NaOH pư} = m_muối + m _glixerol

+ ${\mathrm{n}}_{\mathrm{chat}\mathrm{beo}}={\mathrm{n}}_{\mathrm{glixerol}}=\frac{1}{3}.{\mathrm{n}}_{\mathrm{NaOH}}$

+ M_glixerol = 92 (g/mol)

Lưu ý: Thủy phân chất béo luôn thu được glixerol.

2. Tên và khối lượng phân tử của một số axit béo và triglixerit thường gặp:

+) Axit béo và chất béo no:

C₁₅H₃₁COOH: axit panmitic (M =256)

$\to$(C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅: tripanmitin (M=806)

C₁₇H₃₅COOH: axit stearic (M = 284)

$\to$(C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅: tristearin (M=890)

+) Axit béo và chất béo không no:

C₁₇H₃₃COOH: axit oleic (M=282)

$\to$ (C₁₇H₃₃COO)₃C₃H₅: triolein (M=884)

C₁₇H₃₁COOH: axit linoleic (M=280)

$\to$(C₁₇H₃₁COO)₃C₃H₅: trilinolein (M=878)

B. Ví dụ minh họa

Câu 1:

A. 27,6

B. 4,6

C. 14,4

D. 9,2

Hướng dẫn giải:

${\mathrm{n}}_{\mathrm{chat}\mathrm{beo}}={\mathrm{n}}_{\mathrm{glixerol}}=0,1\mathrm{mol}$

${\mathrm{m}}_{\mathrm{glixerol}}=0,1.92=9,2\mathrm{gam}$

$\to$Chọn D

Câu 2:

A. 19,12

B. 18,36

C. 19,04

D. 14,68

Hướng dẫn giải:

Phương trình phản ứng xảy ra:

${\text{(}\overline{\text{R}}\text{COO)}}_{\text{3}}{\text{C}}_{\text{3}}{\text{H}}_{\text{5}}\text{ + 3NaOH }\stackrel{t°}{\to }\text{ 3}\overline{\text{R}}{\text{COONa + C}}_{\text{3}}{\text{H}}_{\text{5}}{\text{(OH)}}_{\text{3}}$

Áp dụng ĐLBTKL: m_{chất béo} + m_{NaOH pư} = m _muối + m_glixerol

$\to$17,8 + 0,06.40 = m_muối + 0,02.92

$\to$m_muối = 18,36 gam

$\to$Chọn B

Câu 3:

A. 172,0

B. 174,0

C. 176,8

D. 171,6

Lời giải:

n_NaOH = 0,6 mol

Thu được hỗn hợp muối của axit oleic và axit panmitic có tỉ lệ mol tương ứng 2:1

$\to$Trigixerit X chứa 2 gốc oleic và 1 gốc panmitic

$\to$X có dạng: (C₁₇H₃₃COO)₂C₃H₅(C₁₅ H₃₁COO)

$\to$ M_X = 858 (g/mol)

${\left({\mathrm{C}}_{17}{\mathrm{H}}_{33}\mathrm{COO}\right)}_2{\mathrm{C}}_3{\mathrm{H}}_5\left({\mathrm{C}}_{15}{\mathrm{H}}_{31}\mathrm{COO}\right)+3\mathrm{NaOH}\stackrel{\mathrm{t}°}{\to }2{\mathrm{C}}_{17}{\mathrm{H}}_{33}\mathrm{COONa}+{\mathrm{C}}_{15}{\mathrm{H}}_{31}\mathrm{COONa}+{\mathrm{C}}_3{\mathrm{H}}_5{\left(\mathrm{OH}\right)}_3$

m = 0,2.858 = 171,6 g

Chọn D

C. Bài tập tự luyện

Câu 1:

A. 19,18 gam

B. 6,12 gam

C. 1,84 gam

D. 18,36 gam

Câu 2:

A. 89

B. 101

C. 85

D. 93

Câu 3:

A. 200,8.

B. 183,6.

C. 211,6.

D. 193,2.

Câu 4:

A. 16,68 gam

B. 17,80 gam

C. 18,24 gam

D. 18,38 gam

Câu 5:

A. 13,8

B. 4,6

C. 6,975

D. 9,2

Câu 6:

A. C₁₇H₃₅COOH và C₁₅H₃₁COOH

B. C₁₇H₃₁COOH và C₁₇H₃₅COOH

C. C₁₇H₃₃COOH và C₁₅H₃₁COOH

D. C₁₇H₃₅COOH và C₁₇H₃₃COOH

Câu 7:

A. axit axetic

B. axit panmitic

C. axit oleic

D. Axit stearic

Câu 8:

A. tristearin

B. triolein

C. trilinolein

D. tripanmitin

Câu 9:

A. C₁₅H₃₁COOH và C₁₇H₃₅COOH

B. C₁₇H₃₃COOH và C₁₅H₃₁COOH

C. C₁₇H₃₁COOH và C₁₇H₃₃COOH

D. C₁₇H₃₃COOH và C₁₇H₃₅COOH

Câu 10:

A. 15,2 gam và 44,4 gam.

B. 44,4 gam và 15,2 gam.

C. 44 gam và 12 gam.

D. 57,4 gam và 15,2 gam.

Đáp án tham khảo

1D

2A

3D

4B

5B

6A

7B

8B

9D

10A