50 Bài tập nhận biết và phân biệt các chất vô cơ (có đáp án 2025) và cách giải

Bài tập nhận biết và phân biệt các chất vô cơ và cách giải

I. Lý thuyết và phương pháp giải

- Dựa vào tính chất hoá học và các dấu hiệu nhận biết các hợp chất vô cơ (kết tủa, khí, đổi màu dung dịch…) đã được học để tiến hành nhận biết các hợp chất vô cơ.

Dưới đây là một số dấu hiệu để nhận biết các chất thường gặp:

Hoá chất	Thuốc thử	Hiện tượng	Phương trình minh hoạ
- Axit - Dd bazơ	Quỳ tím	- Quỳ tím hoá đỏ - Quỳ tím hoá xanh
Gốc sunfat (SO4)	- BaCl2 -Ba(OH)2	Tạo kết tủa trắng không tan trong axit mạnh	H2SO4 + BaCl2 →BaSO4 ↓ + 2HCl Na2SO4+ Ba(OH)2 →BaSO4 ↓ + 2NaOH
Gốc sunfit (SO3)	- BaCl2 - Axit	- Tạo kết tủa trắng. - Tạo khí không màu, mùi hắc.	Na2SO3 + BaCl2 →BaSO3 ↓+ 2NaCl Na2SO3 + 2HCl →BaCl2 + SO2 ↑+ H2O
Gốc cacbonat (CO3)	- Axit - BaCl2	-Tạo khí không màu. -Tạo kết tủa trắng.	CaCO3 +2HCl →CaCl2 + CO2 ↑+ H2O Na2CO3 + BaCl2 → BaCO3 ↓+ 2NaCl
Gốc clorua (Cl)	AgNO3	Tạo kết tủa trắng	HCl + AgNO3→ AgCl ↓ + HNO3 NaCl + AgNO3 → AgCl ↓ + NaNO3
Muối sunfua (S)	Pb(NO3)2	Tạo kết tủa đen.	Na2S + Pb(NO3)2 →PbS↓+ 2NaNO3
Muối sắt (II)		Tạo kết tủa trắng xanh, sau đó bị hoá nâu ngoài không khí.	FeCl2 + 2NaOH →Fe(OH)2 ↓+ 2NaCl 4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O →4Fe(OH)3 ↓
Muối sắt (III)		Tạo kết tủa màu nâu đỏ	FeCl3 + 3NaOH →Fe(OH)3 ↓+ 3NaCl
Muối magie		Tạo kết tủa trắng	MgCl2 + 2NaOH →Mg(OH)2 ↓+ 2NaCl
Muối đồng		Tạo kết tủa xanh lam	Cu(NO3)2 + 2NaOH →Cu(OH)2↓ + 2NaNO3
Muối nhôm		Tạo kết tủa trắng, tan trong kiềm dư	AlCl3 + 3NaOH →Al(OH)3 ↓+ 3NaCl Al(OH)3 + NaOH (dư) →NaAlO2 + 2H2O

Một số khí hay gặp:

	KHÍ	THUỐC THỬ	HIỆN TƯỢNG	PHƯƠNG TRÌNH HÓA HỌC MINH HỌA
1	SO2	- dd Br2 - dd KMnO4	- Mất màu nâu đỏ - Mất màu tím	SO2 + Br2 + 2H2O → 2HBr + H2SO4 5SO2 + 2KMnO4 + 2H2O → 2MnSO4+K2SO4 +2H2SO4 .
2	CO2	Ca(OH)2 dư/Ba(OH)2 dư	↓ trắng	CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3↓ + H2O CO2 + Ba(OH)2 → BaCO3↓ + H2O
3	CO	CuO, to	CuO đen→đỏ, khí bay ra làm đục dd Ca(OH)2	CuO (đen) + CO $\stackrel{t^0}{\to }$Cu (đỏ) + CO2 CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3↓ + H2O
4	Cl2	- quỳ tím ẩm - dd KI, hồ tinh bột.	- Quỳ tím ẩm chuyển đỏ sau đó mất màu - Làm xanh hồ tinh bột	-Cl2 + H2O $\rightleftarrows$HCl + HClO Lúc đầu quỳ tím chuyển đỏ sau đó nhanh chóng mất màu do tác dụng tẩy màu của HClO -Cl2 + 2KI → 2KCl + I2 I2 sinh ra làm xanh hồ tinh bột.
5	H2	CuO, to	CuO đen→đỏ	CuO (đen) + H2 $\stackrel{t^0}{\to }$Cu (đỏ) + H2O
6	O2	Que đóm còn tàn đỏ	Que đóm bùng cháy	C + O2$\stackrel{t^0}{\to }$CO2

- Để giải một bài tập phân biệt/ nhận biết các chất vô cơ ta thường tiến hành theo các bước sau:Một số khí hay gặp:

+ Bước 1: Trích mẫu thử (có thể đánh số các ống nghiệm để tiện theo dõi).

+ Bước 2: Chọn thuốc thử để nhận biết (tuỳ theo yêu cầu của đề bài: thuốc thử tuỳ chọn, hạn chế hay không dùng thuốc thử nào khác).

+ Bước 3: Cho thuốc thử vào mẫu, trình bày hiện tượng quan sát, rút ra kết luận đã nhận ra hoá chất nào.

+ Bước 4: Viết phương trình phản ứng minh hoạ.

II. Ví dụ minh họa

Ví dụ 1:

- Hãy nhận biết chất đựng trong mỗi lọ bằng phương pháp hoá học.

- Trình bày cách tiến hành và viết phương trình hoá học.

Hướng dẫn giải:

- Lấy mỗi chất một lượng nhỏ ra ống nghiệm và đánh số thứ tự.

- Nhỏ dung dịch Ba(NO₃)₂ lần lượt vào 3 ống nghiệm.

$\Rightarrow$Ống nghiệm nào xuất hiện kết tủa chứng tỏ ống nghiệm đó chứa Na₂CO₃ hoặc hỗn hợp NaCl và Na₂CO₃, ống nghiệm còn lại chứa NaCl.

- Tiếp tục nhỏ tiếp dung dịch AgNO₃ vào ống nghiệm có kết tủa.

$\Rightarrow$Ống nghiệm nào xuất hiện thêm kết tủa chứng tỏ ống nghiệm đó chứa hỗn hợp NaCl và Na₂CO₃, ống còn lại chứa Na₂CO₃

$\Rightarrow$Chúng ta đã nhận biết được các chất bị mất nhãn

Phương trình phản ứng hóa học xảy ra:

Ba(NO₃)₂ + Na₂CO₃ → BaCO₃↓ + 2NaNO₃

NaCl + AgNO₃ → AgCl↓ + NaNO₃

Ví dụ 2:

Hướng dẫn giải:

Cho hỗn hợp vào lượng dư dung dịch NaOH.

Al phản ứng với NaOH tạo thành dung dịch, Fe₂O₃ không phản ứng với NaOH.

2Al + 2H₂O + 2NaOH → 2NaAlO₂ + 3H₂

Kết thúc phản ứng, đem lọc thu được Fe₂O₃ tinh khiết.

III. Bài tập tự luyện

Bài 1:

A.K₂SO₄

B.Ba(OH)₂

C.NaCl

D.NaNO₃

Bài 2:

A. HCl

B. H₂O

C. HNO₃

D. Quỳ tím khô

Bài 3:

A. Giấy quỳ tím ẩm

B. Giấy quỳ tím ẩm và dùng que đóm cháy dở còn tàn đỏ

C. Than hồng trên que đóm

D. Dẫn các khí vào nước vôi trong

Bài 4:

A. HCl

B. Ca(OH)₂

C. Na₂SO₄

D. NaCl

Bài 5:

A. Quỳ tím

B. Dung dịch phenolphtalein

C. CO₂

D. Dung dịch NaOH

Bài 6:

A. Dung dịch BaCl₂

B.Quỳ tím

C.Dung dịch Ba(OH)₂

D.Zn

Bài 7:

A. Phenolphtalein

B. Dung dịch NaOH

C. Dung dịch Na₂CO₃

D. Dung dịch Na₂SO₄

Bài 8:

A. Muối NaCl

B. Nước vôi trong

C. Dung dịch HCl

D. Dung dịch NaNO₃

Bài 9:

A. Mg

B. Cu

C. Fe

D. Au

Bài 10:

A. Quỳ tím

B. Dung dịch Ba(NO₃)₂

C. Dung dịch AgNO₃

D. Dung dịch KOH

Đáp án tham khảo

1B

2B

3B

4B

5A

6B

7C

8B

9B

10D