Lý thuyết Khoa học tự nhiên 7 Bài 32: Khái quát về sinh sản và sinh sản vô tính ở sinh vật - Cánh diều

Lý thuyết Khoa học tự nhiên 7 Bài 32: Khái quát về sinh sản và sinh sản vô tính ở sinh vật

I. KHÁI NIỆM SINH SẢN

- Sinh sản là quá trình tạo ra những cá thể mới đảm bảo sự phát triển kế tục của loài.

- Có hai hình thức sinh sản: sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính.

Sinh sản vô tính ở cây rau má

Sinh sản hữu tính ở cá

II. KHÁI NIỆM SINH SẢN VÔ TÍNH

- Sinh sản vô tính là hình thức sinh sản không có sự kết hợp yếu tố đực và cái.

- Trong sinh sản vô tính, cơ thể con mang đặc điểm di truyền từ mẹ nên giống nhau và giống mẹ.

- Các nhóm động vật sinh sản vô tính gồm: vi khuẩn, nguyên sinh vật, một số loài nấm, một số thực vật và động vật.

1. Sinh sản vô tính ở thực vật

- Các hình thức sinh sản vô tính ở thực vật: sinh sản bằng bào tử, sinh sản sinh dưỡng.

+ Sinh sản bằng bào tử: Cây con được hình thành từ bào tử của cây mẹ như ở dương xỉ, rêu tường,…

Sinh sản bằng bào tử ở dương xỉ

+ Sinh sản sinh dưỡng: Cây con được hình thành từ một phần cơ quan sinh dưỡng của cây mẹ như rễ, thân, lá,..

Sinh sản dinh dưỡng ở một số loài cây

2. Sinh sản vô tính ở động vật

- Các hình thức sinh sản vô tính ở động vật: nảy chồi (ở thủy tức,..), phân mảnh (ở đỉa, sao biển,…), trinh sản (ở ong, kiến,…),…

Một số hình thức sinh sản vô tính ở động vật

- Phân biệt các hình thức sinh sản vô tính ở động vật:

Hình thức sinh sản	Đại diện	Sự hình thành cá thể mới
Nảy chồi	Có ở bọt biển và ruột khoang.	Cơ thể phát triển để tạo thành một chồi con. Sau đó, chồi con tách khỏi mẹ tạo thành cá thể mới.
Phân mảnh	Có ở bọt biển và giun dẹp.	Mảnh vụn vỡ của cơ thể ban đầu phát triển thành cơ thể mới.
Trinh sản	Có ở các loài chân đốt như ong, kiến, rệp; một vài loài cá, lưỡng cư, bò sát.	Giao tử cái (trứng) có thể phát triển thành một cơ thể mà không qua thụ tinh, không có sự tham gia của giao tử đực.

III. VAI TRÒ VÀ ỨNG DỤNG CỦA SINH SẢN VÔ TÍNH TRONG THỰC TIỄN

- Vai trò: Sinh sản vô tính có vai trò quan trọng trong việc duy trì các đặc điểm của sinh vật.

- Ứng dụng: Ứng dụng sinh sản vô tính trong nhân nhanh giống cây trồng, rút ngắn thời gian sinh trưởng và giữ lại được những đặc tính của giống gốc bằng phương pháp như: nuôi cây mô, giâm cành, chiết cành,…

Giâm cành ở rau ngót	Chiết cành ở ổi
Các giai đoạn nuôi cấy mô

Phương pháp nhân giống vô tính	Đặc điểm phân biệt
Giâm cành	- Là phương pháp cắt một đoạn cành có đủ mắt, chồi cắm xuống đất ẩm cho cành đó bén rễ, phát triển thành cây mới. - Ví dụ: Giâm cành cây mía, hoa hồng, khoai lang, rau muống,…
Chiết cành	- Là phương pháp làm cho cành ra rễ ngay trên cây rồi mới cắt đem trồng thành cây mới. - Ví dụ: Chiết cành cây cam, bưởi, táo,…
Nhân giống vô tính trong ống nghiệm (nuôi cấy mô)	- Là phương pháp tách một mảnh mô từ cây mẹ nuôi cấy trong môi trường dinh dưỡng nhân tạo thích hợp để tạo nên cây con hoàn chỉnh. - Ví dụ: Nuôi cấy mô cây phong lan, sâm ngọc linh,…