Sóng điện từ | Chuyên đề dạy thêm Vật lí 11

I. Tóm tắt lý thuyết

1. Sóng điện từ

- Sóng điện từ là điện từ trường lan truyền trong không gian. - Tốc độ lan truyền của sóng điện từ trong chân không bằng 3.108(m/s). Đúng bằng tốc độ ánh sáng trong chân không. - Ánh sáng là sóng điện từ. - Sóng điện từ là sóng ngang, phương truyền sóng vuông góc với phương dao động của điện trường và từ trường. - Các thành phần vectơ đặc trưng cho điện trường và từ trường dao động cùng pha, vuông góc với nhau và vuông góc với phương truyền sóng điện từ.

2. Thang sóng điện từ

- Toàn bộ thang sóng điện từ, từ sóng dài nhất (hàng chục km) đến sóng ngắn nhất (cỡ 10¹²m đến 10^-15 m) đã được khám phá và sử dụng.

- Bức xạ có bước sóng càng ngắn, thì tần số càng lớn, mang năng lượng càng lớn và ngược lại.

Bảng 1.So sánh các bức xạ trong thang sóng điện từ

II. Bài tập ôn lý thuyết

A. BÀI TẬP TỰ ĐIỀN KHUYẾT

Câu 1: Điền khuyết các từ khóa thích hợp vào chỗ trống:

Câu 2. Hãy xác định phạm vi của tần số tương ứng với các dải bước sóng trong bảng sau:

Loại bức xạ	Phạm vi bước sóng	Phạm vi tần số (Hz)
Sóng vô tuyến	Từ 1 mm đến 100 km
Sóng vi ba	Từ 1 mm đến 1m
Tia hồng ngoại	Từ 0,76 μm đến 1mm
Ánh sáng nhìn thấy	Từ 0,38 μm đến 0,76 μm
Tia tử ngoại	Từ 10 nm đến 400 nm
Tia X	Từ 30 pm đến 3 nm

B. BÀI TẬP NỐI CÂU

Câu 3. Hãy nối những kí hiệu tương ứng ở cột A với những khái niệm tương ứng ở cột B

C. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM

NHẬN BIẾT

Câu 1:Phát biểu nào sau đây sai khi nói về sóng điện từ?

A. Sóng điện từ là điện từ trường lan truyền trong không gian.

B. Sóng Viba là sóng điện từ

C. Sóng điện từ là sóng ngang.

D. Sóng điện từ không lan truyền được trong chân không.

Câu 2:Khi nói về sóng điện từ, phát biểu nào sau đây là sai?Sóng điện từ:

A. Bị phản xạ khi gặp mặt phân cách giữa hai môi trường.

B. Chỉ truyền được trong môi trường vật chất đàn hồi.

C. Là sóng ngang.

D. Lan truyền trong chân không với vận tốc c = 3.10⁸ m/s.

Câu 3:Sóng điện từ

A. Mang năng lượng.

B. Là sóng dọc

C. Truyền đi với cùng một vận tốc trong mọi môi trường.

D. Luôn không bị phản xạ, khúc xạ khi gặp mặt phân cách giữa 2 môi trường

Câu 4:Khi nói về sóng ngắn, phát biểu nào sau đây sai?

A. Sóng ngắn phản xạ tốt trên tầng điện li.

B. Sóng ngắn không truyền được trong chân không

C. Sóng ngắn phản xạ tốt trên mặt đất

D. Sóng ngắn có mang năng lượng.

Câu 5:Ánh sáng đơn sắc có bước sóng 0,75μm ứng với màu

A. Lục

B. Đỏ

C. Tím

D. Chàm

Câu 6:Khi nói về tia hồng ngoại, phát biểu nào sau đây sai?

A. Tia hồng ngoại có khả năng gây một số phản ứng hóa học.

B. Bản chất của tia hồng ngoại là sóng điện từ.

C. Tia hồng ngoại có bước sóng nhỏ hơn bước sóng của tia X.

D. Tính chất nổi bật của tia hồng ngoại là tác dụng nhiệt.

Câu 7:Cơ thể con người có thân nhiệt 37^oC là một nguồn phát ra

A. Tia hồng ngoại.

B. Tia gamma

C. Tia X

D. Tia tử ngoại.

Câu 8:Tia Rơn-ghen có bước sóng

A. Nhỏ hơn bước sóng của tia tử ngoại.

B. Nhỏ hơn bước sóng của tia gamma.

C. Lớn hơn bước sóng của ánh sáng tím.

D. Lớn hơn bước sóng của tia tử ngoại.

Câu 9: Nguồn sáng nào không phát ra tia tử ngoại

A. Mặt Trời.

B. Hồ quang điện.

C. Đèn thủy ngân.

D. Cục than hồng.

Câu 10:Khi nói về sóng điện từ, phát biểu nào dưới đây là sai?

A. Sóng ngắn có tần số lớn hơn tần số sóng cực dài.

B. Sóng cực ngắn không truyền được trong chân không.

C. Sóng dài được dùng để thông tin dưới nước.

D. Sóng cực ngắn được dùng trong thông tin vũ trụ.

Câu 11:Nguồn sáng nào không phát ra tia hồng ngoại

A. Mặt Trời.

B. Cốc nước lạnh

C. Con người

D. Cục than hồng.

Câu 12:Sóng điện từ khi truyền từ không khí vào nước thì:

A. Tốc độ truyền sóng và bước sóng đều giảm

B. Tốc độ truyền sóng giảm, bước sóng tăng

C. Tốc độ truyền sóng tăng, bước sóng giảm

D. Tốc độ truyền sóng và bước sóng đều tăng

Câu 13:Phát biểu nào sau đây sai? Sóng điện từ và sóng cơ

A. Đều tuân theo quy luật phản xạ .

B. Đều tuân theo quy luật giao thoa.

C. Đều mang năng lượng.

D. Đều truyền được trong chân không.

Câu 14:Sóng ngắn vô tuyến có bước sóng vào cỡ

A. Vài chục km.

B. Vài km.

C. Vài chục m.

D. Vài m.

Câu 15:Khi nói về tia tử ngoại, phát biểu nào dưới đây là sai?

A. Tia tử ngoại có tần số lớn hơn tần số của ánh sáng tím.

B. Tia tử ngoại bị thuỷ tinh và nước hấp thụ rất mạnh.

C. Tia tử ngoại có bản chất không phải là sóng điện từ.

D. Tia tử ngoại tác dụng rất mạnh lên kính ảnh.

Câu 16:Khi nói về tia hồng ngoại, phát biểu nào sau đây sai?

A. Tia hồng ngoại là bức xạ nhìn thấy được.

B. Tia hồng ngoại được ứng dụng để sấy khô, sưởi ấm.

C. Tia hồng ngoại có bản chất là sóng điện từ.

D. Tia hồng ngoại có tính chất nổi bật là tác dụng nhiệt.

Câu 17:Khi nói về tia Röntgen (tia X), phát biểu nào dưới đây là đúng?

A. Tia Röntgen bị lệch trong điện trường và trong từ trường.

B. Trong chân không, bước sóng tia Röntgen lớn hơn bước sóng tia tím.

C. Tần số tia Röntgen nhỏ hơn tần số tia hồng ngoại.

D. Tia Röntgen có tác dụng lên kính ảnh.

Câu 18:Khi nói về tia hồng ngoại và tia tử ngoại, phát biểu nào sau đây là đúng?

A. Tia hồng ngoại và tia tử ngoại đều là những bức xạkhông nhìn thấy.

B. Tia hồng ngoại gây ra hiện tượng quang điện còn tia tử ngoại thì không.

C. Tia hồng ngoại và tia tử ngoại đều có khả năng ion hóa chất khí như nhau.

D. Nguồn phát ra tia tử ngoại thì không thể phát ra tia hồng ngoại.

Câu 19:Một người đang dùng điện thoại di động để thực hiện cuộc gọi. Lúc này điện thoại phát ra:

A. Bức xạ gamma.

B. Tia tử ngoại.

C. Tia Rơn-ghen.

D. Sóng vô tuyến.

Câu 20:Phát biểu nào sau đây là đúng khi nói về sóng điện từ?

A. Sóng điện từ là sóng dọc, truyền được trong chân không.

B. Sóng điện từ là sóng ngang, truyền được trong chân không.

C. Sóng điện từ là sóng dọc, không truyền được trong chân không.

D. Sóng điện từ là sóng ngang, không truyền được trong chân không.

Câu 21:Phát biểu nào sau đây là không chính xác khi nói về sóng điện từ?

A. Sóng điện từ mang năng lượng.

B. Tia hồng ngoại là sóng điện từ có bước sóng nhỏ hơn so với bước sóng của tia tử ngoại.

C. Sóng điện từ là sóng ngang.

D. Tia X là sóng điện từ có bước sóng nhỏ hơn so với bước sóng của ánh sáng nhìn thấy.

Câu 22:(SBT - KNTT)Theo thứ tự bước Sóng tăng dần thì sắp xếp nào dưới đây là đúng?

A. Vi sóng, tai tử ngoại, tia hồng ngoại, tia X.

B. tia X, tai tử ngoại, tia hồng ngoại, vi sóng.

C. Tia tử ngoại, tia hồng ngoại, vi sóng.

D. Tia hồng ngoại, tia tử ngoại, vi Sóng, tia X.

Câu 23:(SBT - KNTT)Nội dung nào sau đây tóm tắt đúng đặc điểm của sóng điện từ, tính từ sóng vô tuyến đến tia $\gamma$ trong thang của sóng điện từ?

Tần số	Bước sóng	Tốc độ trong chân không
A.	tăng dần	giảm dần	giảm dần
B.	giảm dần	tăng dần	tăng dần
C.	tăng dần	giảm dần	Không đổi
D.	giảm dần	tăng dần	Không đổi

Câu 24:(SBT - KNTT)Sóng điện từ có bước sóng nào dưới đây thuộc về tia hồng ngoại?

A. $7.{10}^{-2}m$

B. $7.{10}^{-6}m$

C. $7.{10}^{-9}m$

D. $7.{10}^{-12}m$

THÔNG HIỂU

Câu 25:Từ Trái Đất, các nhà khoa học điều khiển các xe tự hành trên Mặt Trăng nhờ sử dụng các thiết bị thu phát sóng vô tuyến. Sóng vô tuyến được dùng trong ứng dụng này thuộc dải:

A. Sóng dài.

B. Sóng ngắn.

C. Sóng trung.

D. Sóng cực ngắn.

Câu 26:Sóng điện từ sóng âm khi truyền từ không khí vào thủy tinh thì tần số:

A. Của cả hai sóng đều không đổi.

B. Của sóng điện từ tăng, của sóng âm giảm

C. Của hai sóng đều giảm

D. Của sóng điện từ giảm, của sóng âm tăng

Câu 27:Khi nói về tia hồng ngoại, phát biểu nào sau đây sai?

A. Tia hồng ngoại có khả năng gây một số phản ứng hóa học.

B. Bản chất của tia hồng ngoại là sóng điện từ.

C. Tia hồng ngoại có bước sóng nhỏ hơn bước sóng của tia X.

D. Tính chất nổi bật của tia hồng ngoại là tác dụng nhiệt.

Câu 28:Phát biểu nào trong các phát biểu sau đây về tia Röntgen là sai?

A. Tia Röntgen truyền được trong chân không.

B. Tia Röntgen có khả năng đâm xuyên.

C. Tia Röntgen có bước sóng lớn hơn bước sóng tia hồng ngoại.

D. Tia Röntgen không bị lệch hướng đi trong điện trường và từ trường.

Câu 29:Tia hồng ngoại, ánh sáng nhìn thấy, tia tử ngoại, tia X và tia gamma đều là

A. Sóng vô tuyến, có bước sóng khác nhau.

B. Sóng cơ học, có bước sóng khác nhau.

C. Sóng ánh sáng có bước sóng giống nhau.

D. Sóng điện từ có tần số khác nhau.

Câu 30:Có bốn bức xạ: ánh sáng nhìn thấy, tia hồng ngoại, tia $X$ và tia $\gamma$. Các bức xạ này được sắp xếp theo thứ tự bước sóng tăng dần là :

A. Tia $X,AS$nhìn thấy, tia $\gamma$, tia hồng ngoại.

B. Tia $\gamma$, tia $X$, tia hồng ngoại, $AS$ nhìn thấy.

C. Tia $\gamma$, tia $X$, $AS$ nhìn thấy, tia hồng ngoại.

D. Tia $\gamma$, $AS$ nhìn thấy, tia $X$, tia hồng ngoại.

Câu 31:Các bức xạ có bước sóng trong khoảng từ 3.10^-9 m đến 3.10^-7 m là

A. Tia Röntgen.

B. Tia tử ngoại.

C. Ánh sáng nhìn thấy.

D. Tia hồng ngoại.

Câu 32:Sóng Tia tử ngoại được dùng

A. Để tìm khuyết tật bên trong sản phẩm bằng kim loại

B. Để tìm vết nứt trên bề mặt sản phẩm bằng kim loại

C. Trong y tế để chụp điện, chiếu điện

D. Để chụp ảnh bề mặt Trái Đất từ vệ tinh

Câu 33:Sóng Khi nói về tia hồng ngoại và tia tử ngoại, phát biểu nào sau đây đúng?

A. Tia hồng ngoại và tia tử ngoại gây ra hiện tượng quang điện đối với mọi kim loại.

B. Tia hồng ngoại và tia tử ngoại đều làm ion hóa mạnh các chất khí.

C. Tần số của tia hồng ngoại nhỏ hơn tần số của tia tử ngoại.

D. Một vật bị nung nóng phát ra tia tử ngoại, khi đó vật không phát ra tia hồng ngoại. Tia hồng ngoại, ánh sáng nhìn thấy, tia tử ngoại, tia X và tia gamma đều là

Câu 34:Với f₁, f₂, f₃ lần lượt là tần số của tia hồng ngoại, tia tử ngoại và tia gamma (tia$\gamma$) thì

A. f₁ > f₃ > f₂.

B. f₃ > f₁ > f₂.

C. f₃ > f₂ > f₁.

D. f₂ > f₁ > f₃.

Câu 35:Với ε₁, ε₂, ε₃ lần lượt là năng lượng của phôtôn ứng với các bức xạ màu vàng, bức xạ tử ngoại và bức xạ hồng ngoại thì

A. ε₁ > ε₂ > ε₃.

B. ε₂ > ε₃ > ε₁.

C. ε₂ > ε₁ > ε₃.

D. ε₃ > ε₁ > ε₂.

Câu 36:Trong chân không, các bức xạ được sắp xếp theo thứ tự bước sóng giảm dần là:

A. Tia hồng ngoại, ánh sáng tím, tia tử ngoại, tia Rơn-ghen.

B. Tia hồng ngoại, ánh sáng tím, tia Rơn-ghen, tia tử ngoại.

C. Ánh sáng tím, tia hồng ngoại, tia tử ngoại, tia Rơn-ghen.

D. Tia Rơn-ghen, tia tử ngoại, ánh sáng tím, tia hồng ngoại.

Câu 37:Nhận xét nào dưới đây về tia tử ngoại là không đúng?

A. Tia tử ngoại là những bức xạ không nhìn thấy, có tần số nhỏ hơn tần số sóng của AS tím.

B. Tia tử ngoại bị nước và thủy tinh hấp thụ rất mạnh.

C. Tia tử ngoại tác dụng lên phim ảnh.

D. Tia tử ngoại kích thích nhiều phản ứng hóa học. Với ε₁, ε₂, ε₃ lần lượt là năng lượng của phôtôn ứng với các bức xạ màu vàng, bức xạ tử ngoại và bức xạ hồng ngoại thì

Câu 38:Sắp xếp theo thứ tự giảm dần của tần số các sóng điện từ sau:

A. AS nhìn thấy, tia hồng ngoại, tia tử ngoại

B. Tia hồng ngoại, tia tử ngoại, AS thấy được.

C. Tia tử ngoại, AS thấy được, tia hồng ngoại.

D. AS thấy được, tia tử ngoại, tia hồng ngoại.

Câu 39:Nêu loại sóng điện từ ứng với tần số 10¹⁸ Hz

A. Tia X

B. Tia hồng ngoại

C. Sóng Viba

D. Ánh sáng nhìn thấy

Mô tả sóng

Sóng ngang, sóng dọc, sự truyền năng lượng của sóng cơ

Giao thoa sóng cơ

Giao thoa ánh sáng

Sóng dừng