Lý thuyết Ôn tập chương 4 – Hóa 10 Kết nối tri thức

Lý thuyết Hóa học 10 Bài 16: Ôn tập chương 4

I. Một số khái niệm

Chất khử là chất nhường electron, chất oxi hóa là chất nhận electron.

Quá trình oxi hóa là quá trình chất khử nhường electron, quá trình khử là quá trình chất oxi hóa nhận electron.

Phản ứng oxi hóa – khử là phản ứng hóa học xảy ra đồng thời quá trình quá trình nhường electron và quá trình nhận electron.

Chú ý: Dấu hiệu để nhận biết phản ứng oxi hóa – khử là có sự thay đổi số oxi hóa của các nguyên tử.

II. Lập phương trình hóa học của phản ứng oxi hóa – khử

Nguyên tắc: “Tổng số electron chất khử nhường bằng tổng số electron chất oxi hóa nhận”.

Các bước lập phương trình hóa học của phản ứng oxi hóa – khử:

Ví dụ: Cân bằng phương trình hóa học của phản ứng sau theo phương pháp thăng bằng electron: Cu + HNO₃ $\stackrel{}{\to }$ Cu(NO₃)₂ + NO­ + H₂O.

Bước 1: Xác định các nguyên tử có sự thay đổi số oxi hóa, từ đó xác định chất oxi hóa, chất khử:

$\stackrel{0}{Cu}$ + $H\stackrel{+5}{N}{O}_3$$\stackrel{}{\to }$ $\stackrel{+2}{Cu}{\left(N{O}_3\right)}_2$+ $\stackrel{+2}{N}O$­ + H₂O.

Cu: chất khử; HNO₃: chất oxi hóa.

Bước 2: Biểu diễn quá trình oxi hóa, quá trình khử:

$\begin{array}{l}\stackrel{0}{Cu}\to \stackrel{+2}{Cu}+2e\\ \stackrel{+5}{N}+3e\to \stackrel{+2}{N}\end{array}$

Bước 3: Tìm hệ số thích hợp cho chất khử và chất oxi hóa dựa trên nguyên tắc: Tổng số electron chất khử nhường bằng tổng số electron chất oxi hóa nhận.

$\begin{array}{c}3\times \\ 2\times \end{array}\begin{array}{l}\stackrel{0}{Cu}\to \stackrel{+2}{Cu}+2e\\ \stackrel{+5}{N}+3e\to \stackrel{+2}{N}\end{array}$

Bước 4: Đặt hệ số của chất oxi hóa và chất khử vào sơ đồ phản ứng, từ đó tính ra hệ số của các chất khác có mặt trong phương trình hóa học. Kiểm tra sự cân bằng số nguyên tử của các nguyên tố ở hai vế.

3Cu + 8HNO₃ $\stackrel{}{\to }$ 3Cu(NO₃)₂ + 2NO­ + 4H₂O

Câu 1. Trong phản ứng oxi hóa – khử, chất oxi hóa là chất

A. nhường electron.

B. nhận electron.

C. nhường proton.

D. nhận proton.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: B

Giải thích:

Trong phản ứng oxi hóa – khử, chất khử là chất nhường electron, chất oxi hóa là chất nhận electron.

Câu 2. Dấu hiệu để nhận biết phản ứng oxi hóa – khử là

A. có sự thay đổi hóa trị của các nguyên tử.

B. có sự thay đổi số oxi hóa của các nguyên tử.

C. không có sự thay đổi hóa trị của các nguyên tử.

D. không có sự thay đổi số oxi hóa của các nguyên tử.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: B

Giải thích:

Phản ứng oxi hóa – khử là phản ứng hóa học xảy ra đồng thời quá trình quá trình nhường electron và quá trình nhận electron.

Dấu hiệu để nhận biết phản ứng oxi hóa – khử là có sự thay đổi số oxi hóa của các nguyên tử.

Câu 3. Quá trình nào sau đây là quá trình khử?

A. Cu $\to$ Cu²⁺ +2e.

B. Na $\to$ Na⁺ +1e.

C. 2H⁺ +2e $\to$ H₂.

D. Fe$\to$ Fe³⁺ + 4e.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: C

Giải thích:

Quá trình oxi hóa là quá trình chất khử nhường electron, quá trình khử là quá trình chất oxi hóa nhận electron.

$\to$ Quá trình khử: 2H⁺ +2e $\to$ H₂.

Các quá trình còn lại là quá trình oxi hóa.

Câu 4. Phát biểu nào sau đây là đúng?

A. Trong phân tử các hợp chất, thông thường số oxi hóa của hydrogen là –2, của oxygen là +1, các kim loại điển hình có số oxi hóa âm.

B. Trong phân tử các hợp chất, thông thường số oxi hóa của hydrogen là +1, của oxygen là –2, các kim loại điển hình có số oxi hóa âm.

C. Trong phân tử các hợp chất, thông thường số oxi hóa của hydrogen là –2, của oxygen là +1, các kim loại điển hình có số oxi hóa dương.

D. Trong phân tử các hợp chất, thông thường số oxi hóa của hydrogen là +1, của oxygen là –2, các kim loại điển hình có số oxi hóa dương.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: D

Giải thích:

Trong phân tử các hợp chất, thông thường số oxi hóa của hydrogen là +1, của oxygen là – 2, các kim loại điển hình có số oxi hóa dương và có giá trị bằng số electron hóa trị.

Câu 5. Trong hợp chất, số oxi hóa thường gặp của kim loại kiềm thổ là

A. +1.

B. +2.

C. –2.

D. +3.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: B

Giải thích:

Trong hợp chất, số oxi hóa thường gặp của kim loại kiềm thổ là +2.

Chú ý:

 

Câu 6. Số oxi hóa của N trong phân tử KNO₃ là

A.  –2.

B. +2.

C. +4.

D. +5.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: D

Giải thích:

Trong hợp chất, số oxi hóa của K là +1, số oxi hóa của O là –2.

Số oxi hóa của từng nguyên tử: .

Ta có: (+1) + x + (–2)×3 = 0 $\to$ x = +5.

Câu 7. Số oxi hóa của P trong phân tử H₃PO₄ là

A. +5.

B. +3.

C. +2.

D. +1.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: A

Giải thích:

Trong hợp chất, số oxi hóa của H là +1, số oxi hóa của O là –2.

Số oxi hóa của từng nguyên tử: .

Ta có: (+1)×3 + x + (–2)×4 = 0 $\to$ x = +5.

Câu 8. Số oxi hóa của S trong ion S^2- là

A. +2.

B. –2.

C. +3.

D. 0.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: B

Giải thích:

Trong ion đơn nguyên tử, số oxi hóa của nguyên tử bằng điện tích ion.

$\to$ Số oxi hóa của S trong ion S^2- là –2.

Câu 9. Số oxi hóa của S trong ion  là

A. –2.

B. +2.

C. +4.

D. +6.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: D

Giải thích:

Số oxi hóa của O là – 2.

Gọi số oxi hóa của S trong ion đa nguyên tử  là x.

Trong ion đa nguyên tử, tổng số oxi hóa của các nguyên tử bằng điện tích ion.

Ta có: x + (–2)×4 = –2 $\to$ x = +6.

Câu 10. Trong phản ứng hóa học: Zn + H₂SO₄$\to$ ZnSO₄ + H₂, mỗi nguyên tử Zn đã

A. nhường 2 electron.

B. nhận 2 electron.

C. nhường 1 electron.

D. nhận 1 electron.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: A

Giải thích:

Phương trình hóa học: .

Trong phản ứng trên, mỗi nguyên tử Zn nhường 2 electron: .