Quá trình dịch mã tại ribôxôm diễn ra như thế nào

Giải Sinh học 12 Bài 2: Phiên mã và dịch mã

Bài 2 (trang 14 SGK Sinh học 12):

Lời giải:

Dịch mã là quá trình tổng hợp protein. Quá trình này diễn ra như sau: gồm hai giai đoạn:

* Hoạt hóa axit amin

Trong tế bào chất, nhờ các enzim đặc hiệu và năng lượng ATP, các axit amin được hoạt hóa và gắn với tARN tương ứng tạo nên phức hợp axit amin – tARN (aa – tARN).

* Tổng hợp chuỗi polipeptit:

- Mở đầu:

Tiểu đơn vị bé của riboxom gắn với mARN ở vị trí nhận biết đặc hiệu nằm trước codon mở đầu. Sau đó tiểu đơn vị bé của riboxom trượt đến vị trí bộ ba mở đầu. Lúc này, bộ ba đối mã của phức hợp mở đầu Met – tARN (UAX) bổ sung chính xác với codon mở đầu (AUG) trên mARN. Tiểu đơn vị lớn của riboxom kết hợp tạo riboxom hoàn chỉnh sẵn sàng tổng hợp chuỗi polipeptit.

- Kéo dài chuỗi polipeptit:

Codon thứ hai trong mARN (GAA) gắn bổ sung với anticodon của phức hợp Glu – tARN (XUU). Riboxom xúc tác hình thành liên kết peptide giữa Met và Glu. Riboxom dịch đi một côđon trên mARN để tiếp tục dịch mã côđon – anticodon tiếp theo cho đến khi axit amin thứ ba (Arg) gắn với axit amin thứ hai (Glu) bằng liên kết peptit. Riboxom lại dịch chuyển đi một côđon trên mARN và cứ tiếp tục như vậy đến khi gặp bộ ba kết thúc trên mARN.

- Kết thúc:

Khi riboxom tiếp xúc với mã kết thúc trên mARN (UAA, UAG, UGA) thì quá trình dịch mã hoàn tất. Các Riboxom rời nhau ra, enzim đặc hiệu xúc tác phân giải mARN và chuỗi polipeptit được giải phóng.

Sau đó một loại enzim đặc hiệu khác đến để cắt đứt axit amin mở đầu Met để biến đổi chuỗi polipeptit thành protein hoàn chỉnh.