Hai bộ phận quan trọng nhất của mắt là: thể thủy tinh và màng lưới

 Giải VBT Lí 9 Bài 48: Mắt

Lí thuyết trang 132-133 VBT Vật Lí 9

I - CẤU TẠO CỦA MẮT

1. Cấu tạo

Hai bộ phận quan trọng nhất của mắt là: thể thủy tinh và màng lưới.

Thể thủy tinh là: một thấu kính hội tụ bằng một chất trong suốt và mềm. Nó dễ dàng phồng lên hoặc dẹt xuống khi cơ vòng đỡ nó bóp lại hay giãn ra làm cho tiêu cự nó thay đổi.

Tiêu cự của thể tinh có thể thay đổi.

Màng lưới là: một màng ở đáy mắt, tại đó ảnh của vật mà ta nhìn thấy sẽ hiện lên rõ nét.

2. So sánh mắt và máy ảnh

C1. Thể thủy tinh đóng vai trò như vật kính trong máy ảnh.

Phim trong máy ảnh đóng vai trò như màng lưới (võng mạc) trong mắt.

II - SỰ ĐIỀU TIẾT

Quá trình cơ vòng làm thay đổi tiêu cự của thể thủy tinh sao cho ảnh hiện rõ nét trên màng lưới gọi là sự điều tiết của mắt

C2. Khi nhìn các vật ở xa mắt thì tiêu điểm của thể thủy tinh càng gần màng lưới nên tiêu cự của thấu kính càng lớn.

Vậy khi nhìn các vật ở càng gần mắt thì tiêu cự của thể thủy tinh càng nhỏ.

III - ĐIỂM CỰC CẬN VÀ ĐIỂM CỰC VIỄN

1. Điểm xa mắt nhất mà khi có một vật ở đó mắt không điều tiết có thể nhìn rõ được gọi là điểm cực viễn.

Khoảng cách từ mắt đến điểm cực viễn gọi là khoảng cực viễn.

C3. Kết quả của việc tự thử mắt: mắt bình thường

2. Điểm gần mắt nhất mà khi có một vật ở đó mắt có thể nhìn rõ được gọi là điểm cực cận.

Khoảng cách từ mắt đến điểm cực cận gọi là khoảng cực cận.

C4. Điểm cực cận của mắt em là 25cm

IV - VẬN DỤNG

C5. Quá trình tạo ảnh của thể thủy tinh được mô phỏng bằng hình vẽ sau: (coi màn PQ như màng lưới trên võng mạc của mắt).

Ký hiệu cột điện là AB, ảnh của cột điện trên màng lưới là A’B’, thể thủy tinh là thấu kính hội tụ đặt tại O.

Ta có: AO = 20m = 2000cm; A’O = 2cm; AB = 8m = 800cm.

Hai tam giác ABO và A’B’O đồng dạng với nhau, ta có:

$\frac{A\text{'}B\text{'}}{AB}=\frac{OA\text{'}}{OA}\iff A\text{'}B\text{'}=AB.\frac{OA\text{'}}{OA}$ 

Chiều cao của ảnh cột điện trên màng lưới là:

$A\text{'}B\text{'}=AB.\frac{OA\text{'}}{OA}=800.\frac{2}{2000}=0,8cm$ 

C6.

Cách 1:

Áp dụng kết quả thu được ở C2. Ta được:

Khi nhìn một vật ở điểm cực viễn thì tiêu cự của thể thủy tinh dài nhất. Khi nhìn 1 vật ở điểm cực cận thì tiêu cự của thể thủy tinh ngắn nhất.

Cách 2:

Sử dụng công thức thấu kính cho trường hợp vật thật cho ảnh thật đã chứng minh từ câu C6 - Bài 43 ta có: $\frac{1}{f}=\frac{1}{d}+\frac{1}{d\text{'}}$, trong đó:

f là tiêu cự của thể thủy tinh

d là khoảng cách từ vật đến mắt

d’ là khoảng cách từ ảnh (màng lưới) đến thể thủy tinh.

Ta thấy d’ không đổi, nên khi nhìn vật ở điểm cực viễn thì d tăng đến lớn nhất suy ra $\frac{1}{d}$nhỏ nhất, suy ra $\frac{1}{f}$nhỏ nhất, suy ra f lớn nhất tức là thể thủy tinh sẽ dài nhất.

Ngược lại, nếu nhìn ở điểm cực cận thì d nhỏ nhất suy ra $\frac{1}{d}$lớn nhất suy ra $\frac{1}{f}$lớn nhất, suy ra f nhỏ nhất tức là thể thủy tinh sẽ ngắn nhất.