Lý thuyết Hóa 9 Axit cacbonic và muối cacbonat (mới 2024 + Bài Tập) - Hóa học 9

Lý thuyết Hóa 9 Bài 29: Axit cacbonic và muối cacbonat

Bài giảng Hóa 9 Bài 29: Axit cacbonic và muối cacbonat

I. Axit cacbonic (Công thức hóa học H₂CO₃)

1. Trạng thái tự nhiên và tính chất vật lí

- Trong nước tự nhiên và nước mưa có hòa tan khí cacbonic: 1000 m³ nước hòa tan được 90 m³ khí CO₂.

- Một phần khí CO₂ tác dụng với nước tạo thành dung dịch axit cacbonic, phần lớn vẫn tồn tại ở dạng phân tử CO₂

2. Tính chất hóa học

- H₂CO₃ là một axit yếu: dung dịch H₂CO₃ chỉ làm quỳ tím chuyển thành màu đỏ nhạt, bị axit mạnh đẩy ra khỏi muối.

- H₂CO₃ là một axit không bền: H₂CO₃ tạo thành trong các phản ứng hóa học bị phân hủy ngay thành CO₂ và H₂O.

II. Muối cacbonat

1. Phân loại

Có hai loại muối cacbonat:

- Muối cacbonat trung hòa (hay muối cacbonat), không còn nguyên tố H trong thành phần gốc axit.

Ví dụ: Na₂CO₃, CaCO₃,..

- Muối cacbonat axit (hay muối hiđrocacbonat), có nguyên tố H trong thành phần gốc axit.

2. Tính chất

a. Tính tan

- Hầu hết các muối hiđrocacbonat tan trong nước như Ca(HCO₃)₂; Mg(HCO₃)₂ …

b. Tính chất hóa học

- Tác dụng với axit:

+ Ví dụ:

NaHCO₃ + HCl → NaCl + CO_2↑ + H₂O

CaCO₃ + H₂SO₄ → CaSO₄ + CO_{2 ↑}+ H₂O

Hình 1: NaHCO₃ tác dụng với HCl

- Tác dụng với dung dịch bazơ

+ Một số dung dịch muối cacbonat tác dụng với dung dịch bazơ tạo thành muối cacbonat không tan và bazơ mới.

+ Ví dụ:

K₂CO₃ + Ca(OH)₂ → 2KOH + CaCO₃ ↓

Na₂CO₃ + Ba(OH)₂ → 2NaOH + BaCO₃ ↓

Hình 2: K₂CO₃ tác dụng với Ba(OH)₂

+ Muối hiđrocacbonat tác dụng với dung dịch kiềm tạo thành muối trung hòa và nước

Ví dụ:

KHCO₃ + KOH → K₂CO₃ + H₂O

Ba(HCO₃)₂ + Ba(OH)₂ → 2BaCO₃↓ + 2H₂O

-Tác dụng với dung dịch muối

- Dung dịch muối cacbonat tác dụng với một số dung dịch muối tạo thành 2 muối mới

Ví dụ:

Na₂CO₃ + CaCl₂ → 2NaCl + CaCO_3↓

- Muối cacbonat bị nhiệt phân hủy

Nhiều muối cacbonat (trừ muối cacbonat trung hòa của kim loại kiềm) dễ bị nhiệt phân hủy giải phóng khí CO₂

Ví dụ:

CaCO_{3 $\stackrel{t^0}{\to }$} CaO + CO₂

2NaHCO_{3 $\stackrel{t^0}{\to }$} Na₂CO₃ + CO₂ + H₂O

Hình 3: Nhiệt phân muối NaHCO₃

3. Ứng dụng

- CaCO₃ là thành phần chính của đá vôi, được dùng để sản xuất vôi, xi măng…

- Na₂CO₃ được dùng để nấu xà phòng, sản xuất thủy tinh,..

III. Chu trình cacbon trong tự nhiên

Trong tự nhiên luôn có sự chuyển hóa cacbon tự dạng này sang dạng khác. Sự chuyển hóa này diễn ra thường xuyên, liên tục và tạo thành chu trình khép kín.

Hình 4: Chu trình cacbon trong tự nhiên

Trắc nghiệm Hóa học 9 Bài 29: Axit cacbonic và muối cacbonat

Câu 1:

A. CO₂

B. SO₃

C. SO₂

D. O₂

Hiển thị đáp án

Câu 2:

A. Sủi bọt khí

B. Kết tủa trắng

C. Không có hiện tượng

D. Dung dịch chuyển sang màu xanh

Hiển thị đáp án

Câu 3:

A. 0,02 lít

B. 0,04 lít

C. 0,06 lít

D. 0,08 lít

Hiển thị đáp án

Câu 4:

A. Không tan trong nước

B. Tan trong nước

C. Bị nhiệt phân tạo ra oxit kim loại và cacbon dioxit

D. Bị nhiệt phân trừ muối cacbonat trung hòa của kim loại kiềm

Hiển thị đáp án

Câu 5:

A. CaCO₃ là thành phần chính của đá vôi, được dùng để sản xuất vôi, xi măng, …

B. Na₂CO₃ được dùng để nấu xà phòng, sản xuất thủy tinh, …

C. NaHCO₃ được dùng làm dược phẩm, hóa chất trong bình cứu hỏa, …

D. Cả A, B, C đều đúng

Hiển thị đáp án

Câu 6:

A. 8,2 gam

B. 5,9 gam

C. 6,8 gam

D. 7,1 gam

Hiển thị đáp án

Câu 7:

A. Tác dụng với axit, với dung dịch bazơ

B. Tác dụng với dung dịch muối

C. Muối cacbonat bị nhiệt phân hủy

D. Cả A, B, C đều đúng

Hiển thị đáp án

Câu 8:

A. NaHSO₃

B. MgCO₃

C. Na₂CO₃

D. Ca(HCO₃)₂

Hiển thị đáp án

Câu 9:

A. 5,60 lít

B. 7,04 lít

C. 8,96 lít

D. 9,08 lít

Hiển thị đáp án

Câu 10:

A. 2NaHCO₃$\stackrel{\mathrm{t}°}{\to }$ Na₂CO₃+ CO₂+ H₂O

B. 2NaHCO₃$\stackrel{\mathrm{t}°}{\to }$ Na₂CO₃+ H₂O

C. NaHCO₃$\stackrel{\mathrm{t}°}{\to }$ Na₂CO₃+ O₂+ H₂O

D. 2NaHCO₃$\stackrel{\mathrm{t}°}{\to }$ NaOH + CO₂+ H₂O

Hiển thị đáp án