Đình công và nổi dậy - Tác giả tác phẩm Ngữ văn lớp 9 - Cánh diều

- Vi Huyền Đắc (1899 – 1976), quê ở Trà Cổ, Quảng Ninh.

- Thuở nhỏ Vi Huyền Đắc học chữ Hán, sau đó chuyển sang theo tân học.

- Tốt nghiệp Thành Chung ở Hải Phòng, ông thi vào trường Mỹ nghệ Hà Nội nhưng sau đấy lại vào Sài Gòn làm lái xe và bắt đầu viết một số bài báo có xu hướng tiến bộ.

- Ông bắt đầu viết văn và mở nhà in Thái Dương văn khố trên phố Cầu Đất để xuất bản tác phẩm của mình và bạn bè.

- Trong khoảng 20 vở kịch do ông sáng tác, đều có tiếng vang, thời kỳ sung sức nhất là trước năm 1945.

II. Tìm hiểu văn bản Đình công và nổi dậy

1. Thể loại

- Tác phẩm Đình công và nổi dậy thuộc thể loại: bi kịch.

2. Xuất xứ

- In trongTổng hợp văn học Việt Nam, tập 24, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 2000.

3. Phương thức biểu đạt

- Phương thức biểu đạt: tự sự.

Đình công và nổi dậy

- Phần 2 (đoạn còn lại): kết cục của sự việc.

5. Tóm tắt Đình công và nổi dậy

Câu chuyện xoay quanh sự việc những người lao động chân chính nổi loại, đình công vì gia đình ông Chung bóc lột quá sức, tuy nhiên cái kết họ nhận lại thật bi thảm. Hàng loạt hành động của gia đình ông Chung làm khiến họ căm phẫn, tức giận, thay vì cam chịu, họ đã anh dũng, đứng lên nổi dậy đòi công bằng cho cuộc sống của chính họ.

6. Giá trị nội dung

- Văn bản Đình công và nổi dậy kể về sự việc nhân dân lao động đình công vì gia đình Ông Chung bóc lột quá sức, cuối cùng nhận kết cục bi thảm. Qua đó ca ngợi lòng dũng cảm và phẩm chất ngời sáng của những con người đấu tranh vì lẽ phải, trở thành biểu tượng của sự tự do, để lại trong lòng người đọc nhiều ấn tượng khó phai về một thời kì biến động đầu thế kỉ XX.

7. Giá trị nghệ thuật

- Bối cảnh và tình huống truyện căng thẳng.

- Nghệ thuật xây dựng diễn biến xung đột đặc sắc.

III. Tìm hiểu chi tiết văn bản Đình công và nổi dậy

1. Không gian, bối cảnh, nhân vật trong câu chuyện

- Bối cảnh câu chuyện: thời gian là vào giữa trưa, địa điểm cửa buồng ăn thông vào tư thất của ông Chung.

- Ông Chung lại bàn giấy kéo ra khẩu súng lục, dân công đã bỏ cái nhà kho và kéo lại đằng ông Chung và bà Ba.

- Văn bản kể về sự việc nhân dân lao động đình công vì gia đình Ông Chung bóc lột quá sức, cuối cùng nhận kết cục bi thảm.

- Tuyến nhân vật ông Chung, bà Ba, cả Bích: giàu có, tham lam, bóc lột người lao động.

- Tuyến nhân vật người lao động: chăm chỉ, chịu khó, dũng cảm và đứng lên đòi lại công bằng.

2. Nhân vật ông chủ mỏ Trần Thiết Chung

- Thái độ: hiên ngang, coi thường người lao động “không sợ… cửa sổ toàn bằng gỗ lim nạm sắt, chúng nó có phá được còn khó…”; “ta có khẩu súng này thì còn sợ gì”.

- Lời thoại: đanh thép, trịch thượng: “Các anh đừng có nói bậy… Ai bỏ các anh em chết đói? Nếu các anh đi làm ăn cẩn thận, có ngày nào không phát gạo, phát hàng”, “Lần này là lần cuối cùng, tôi ra lệnh cho các anh, ai phải về trại ấy ngay lập tức, rồi tôi sẽ liệu…”.

Ngày hôm sau, vẫn cảnh đoạn ba, nhưng cả buồng giấy có vẻ lộn xộn. Lúc ấy vào giữa buổi trưa.ĐÌNH CÔNG VÀ NỔI DẬY

Trích vở kịch Kim tiền – Vi Huyền Đắc

Ngày hôm sau, vẫn cảnh đoạn ba, nhưng cả buồng giấy có vẻ lộn xộn. Lúc ấy vào giữa buổi trưa.

Kéo màn lên, sân khấu không có người. Bỗng có tiếng nói léo xéo, tiếng giày chạy thình thịch lên cầu thang, rồi cửa phía buồng kế toán mở bung ra. Người loong toong mặt cắt không ra một hột máu, hớt hơ hớt hải chạy vào, nhìn về phía bàn giấy không có ai, liền chạy thẳng đến cửa buồng ăn thông vào tư thất của ông Chung.

Loong toong - Cụ chủ! Cụ chủ! Cụ chủ!

Có tiếng giày ở trong buồng, rồi cửa buồng mở ra: Ông Chung ra. Bà Ba theo sau. Hai ông bà cơ chừng đương ngủ trưa nên còn mặc quần áo ngủ cả. Ông mặc bộ pi-gia-ma. Bà mặc áo dài trắng, vừa ra vừa vấn tóc.

Ông Chung - Cái gì? Làm sao? Cái gì?

Ông Chung cau mặt. Ông nghĩ một tí rồi quay lại ra chỗ cửa lát kính. Bà Ba cũng theo sau và đứng nấp ở đằng sau lưng ông. Xa xa có tiếng hò reo, lúc rõ, lúc không rõ, tuỳ theo gió thổi.

Bà Ba (Bủn rủn luống cuống) - Mình ơi, bây giờ làm thế nào hở mình?

Bà Ba - Ngộ đồn người ta không xuống thì làm thế nào?

Trong này, ông cũng vừa bỏ máy nói xuống.

Bà Ba - Mình ạ, họ có đi ô tô cũng phải mất non một giờ đồng hồ, còn phải qua phà.

Loong toong - Vâng, vâng.

Nói rồi, tất cả chạy ra lối cửa buồng kế toán, ông Chung gọi giật anh ta lại.

Người loong toong mở vội cửa đâm đầu chạy đi.

Tiếng ồn ào bỗng đưa lại rõ hơn. Ông đứng dậy, quay đầu nhìn ra phía cửa sổ. Bà cũng nhìn theo. Hình như bọn phu đã bỏ cải nhà kho và kéo lại đằng này.

Ông Chung chực đi ra phia cửa sổ, nhưng bà níu ông lại.

Ông nói rồi giằng tay bà đi ra chỗ cửa sổ, để khẩu súng lục một bên, chống hai tay thăng ra, ghé đầu ra ngoài nhìn xuống. Bà Ba đứng nép ở một bên cửa số. Tiếng ồn ào lại nổi lên.

Rồi ở trong những tiếng ồn ào bỗng có tiếng nổ to hơn. Dứt tiếng nổ thì thấy ông Chung giơ tay phải bưng lấy trán, còn tay trái, ông vịn vào vai bà Ba. Bà nhìn lên thấy máu ở trán ông chảy ròng ròng xuống tay ông thì kêu rú lên.

Màn hạ thật nhanh