Con chào mào (Mai Văn Phấn) - Tác giả tác phẩm Ngữ văn lớp 6 - Kết nối tri thức

Tác giả tác phẩm: Con chào mào - Ngữ văn 6

Bài giảng Ngữ văn 6 Con chào mào - Kết nối tri thức

I. Tác giả

- Tên: Mai Văn Phấn

- Năm sinh: 1955

- Quê quán: Ninh Bình

- Ông sáng tác thơ và viết tiểu luận phê bình. Thơ Mai Văn Phấn rất phong phú về đề tài; có những cách tân về nội dung và nghệ thuật; một số bài thơ được dịch ra nhiều thứ tiếng.

II. Tác phẩm Con chào mào

1. Thể loại: Thơ tự do

2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ được in trong tập thơ “Bầu trời không mái che” (2010). Tập thơ được dịch ra tiếng Anh và tiếng Pháp.

3. Phương thức biểu đạt : Biểu cảm

4. Tóm tắt tác phẩm Con chào mào

Bài thơ nói về cách ứng xử của nhân vật tôi đối với con chim chào mào: luôn xuất hiện trong tâm trí – sự tôn trọng, yêu thương chứ không phải độc chiếm. Từ đó khơi gợi người đọc tình yêu, trân trọng, ý thức bảo vệ thiên nhiên,… của con người.

5. Bố cục tác phẩm Con chào mào

3 phần

- Phần 1: Khổ 1: Hình ảnh và tiếng hót của con chào mào;

- Phần 2: Khổ 2, 3, 4: Suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật “tôi” muốn giữ con chim ở lại bên mình;

- Phần 3: Còn lại: hình ảnh và tiếng chim chào mào đã được nhân vật “tôi” lưu giữ trong ký ức.

6. Giá trị nội dung tác phẩm Con chào mào

- Bài thơ miêu tả vẻ đẹp của chú chim chào mào. Từ đó ta thấy được vẻ đẹp của thiên nhiên và tình yêu của con người đối với thiên nhiên.

7. Giá trị nghệ thuật tác phẩm Con chào mào

- Thể thơ tự do phù hợp với mạch tâm trạng, cảm xúc;

- Sử dụng các biện pháp điệp ngữ nhằm miêu tả, nhấn mạnh hình ảnh, vẻ đẹp trong tiếng hót của con chim chào mào. Từ đó làm nổi bật vẻ đẹp thiên nhiên và cảm xúc của chủ thể trữ tình với thiên nhiên.

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Con chào mào

1. Hình ảnh và tiếng hót của con chào mào

- Màu sắc: đốm trắng màu đỏ $\to$ Màu sắc của thiên nhiên;

- “Cây cao chót vót” $\to$ Khung cảnh thiên nhiên thoáng đãng, bình yên.

2. Cảm xúc của nhân vật “tôi” về tiếng chim

a. Lúc đầu

- “Vội vẽ chiếc lồng trong ý nghĩ”, “Sợ chim bay đi” $\to$ Thích tiếng chim, muốn tiếng chim là của riêng mình (“độc chiếm”), muốn giữ mãi ở bên cạnh

b. Lúc sau

- “Chẳng cần chim lại bay về/ Tiếng hót ấy giờ tôi nghe rất rõ” $\to$ Vẫn rất thích tiếng chim, nhưng hiểu chim chào mào là một phần của thiên nhiên $\to$ Trân trọng tiếng chim và lưu giữ nó trong ký ức.

Con chào mào đốm trắng mũ đỏ Hót trên cây cao chót vót triu…uýt…huýt… tu hìu…

(Mai Văn Phấn)

Con chào mào đốm trắng mũ đỏ

Hót trên cây cao chót vót

triu…uýt…huýt… tu hìu…

Tôi vội vẽ chiếc lồng trong ý nghĩ

Sợ chim bay đi

Vừa cẽ xong nó cất cánh

Tôi om khung nắng, khung gió

Nhành cây xanh hối hả đuổi theo

Trong vô tăm tích tôi nghĩ

Lát nữa chào mào sẽ mổ những con sâu

Trái cây chín đỏ

Từng giọt nước

Thanh sạch của tôi

triu…uýt…huýt…tu hìu…

Chẳng cần chim lại bay về

Tiếng hót ấy giờ tôi nghe rất rõ.

1. Mở bài

Giới thiệu khái quát về Mai Văn Phấn, bài thơ Con chào mào.

2. Thân bài

2.1. Hình ảnh con chào mào trong thực tế

- Vị trí: trên cây cao chót vót

- Màu sắc: đốm trắng, mũ đỏ

- Âm thanh: tiếng hót “triu… uýt… huýt… tu hìu…”

=> Xuất hiện một cách trực tiếp với những đặc điểm quen thuộc.

2.2. Hình ảnh con chào mào trong suy nghĩ

- Xuất hiện trong suy nghĩ của nhân vật “tôi”.

- Hành động: vẽ chiếc lồng chim vì sợ nó bay đi, đó là mong muốn được độc chiếm cái đẹp của thiên nhiên.

- Cuộc rượt đuổi giữa hai nhân vật:

• Nhân vật “tôi” vừa vẽ xong thì chào mào vụt cánh bay đi.
• Tôi ôm khung nắng, khung gió, nhành cây: ôm trọn không gian thiên nhiên rộng lớn.
• Hối hả đuổi theo: nhanh chóng, gấp gáp và lo sợ

=> Khao khát mở rộng “chiếc lồng” của ông thành bất tận, để tâm hồn mình bao trùm cả thiên nhiên rộng lớn.

2.3. Hình ảnh con chim chào mào trong tưởng tượng

- Không gian: vô tăm tích, không biết là ở đâu

- Hành động: nghĩ

- Những hoạt động của chào mào: mổ những con sâu, ăn trái cây chín đỏ, uống từng giọt nước. Đó là những món quà chuộc lỗi khi tôi nhận ra rằng, con chim chào mào mình yêu quý sẽ chỉ hạnh phúc trong cuộc sống tự do, giữa thiên nhiên rộng lớn.

- “Chẳng cần chim bay về/Tiếng hót ấy giờ tôi nghe rất rõ”: Chim chào mào không cần quay về nhưng vẫn cảm nhận được tiếng hót vang lên trong tâm trí. Bởi nhân vật “tôi” đã biết yêu thiên nhiên bằng sự tôn trọng, không còn là sự độc chiếm ích kỉ. Tình yêu ấy khiến cho dù ở bất cứ nơi đâu cũng sẽ cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên.

3. Kết bài

Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Con chào mào.