Bố cục Thị Mầu lên chùa hay, chính xác nhất - Cánh diều

Bố cục Thị Mầu lên chùa - Ngữ văn lớp 10 Cánh diều

A. Bố cục Thị Mầu lên chùa

- Phần 1: từ đầu đến “có ai như mày không”: Thị Mầu khi đi lên chùa

- Phần 2: Còn lại: Nhân vật Tiểu Kính

B. Nội dung chính Thị Mầu lên chùa

Đoạn trích thuật lại sự việc Thị Mầu lên chùa để tán tình, trêu đùa với Tiểu Kính với thái độ trơ trẽn điệu bộ lẳng lơ. Tuy nhiên Tiểu Kính vẫn liêm chính, không quan tâm và giữ khoảng cách với Thị Mầu.

C. Tóm tắt Thị Mầu lên chùa

Tóm tắt Thị Mầu lên chùa (mẫu 1)

Mãng Ông có con gái là Thị Kính đến tuổi lấy chồng, song chưa gả cho ai. Thiện Sĩ, học trò, dòng dõi thi thư, đến xin làm rể. Ông bằng lòng cho họ nên vợ nên chồng. Ở nhà Thiện Sĩ chăm chỉ học bài, Thị Kính bên cạnh miệt mài vá may. Đến đêm khuya chàng mệt, ngả lưng yên giấc. Nhìn cằm chồng có chiếc râu mọc ngược, sẵn có dao bén, nàng cầm lấy, định dùng để xén nó đi. Bất ngờ Thiện Sĩ choàng tỉnh thấy thế gạt tay vợ, đứng dậy hét toáng lên thất thần. Mẹ chồng chạy vào, nghe con trai kể, tưởng là con dâu định giết chồng, bèn mắng chửi và đuổi về nhà cha mẹ đẻ. Nàng nghĩ thương thân xót phận đành thay dạng nam nhi, xin vào chùa đi tu, được Sư Cụ nhận lời, đặt cho hiệu là Kính Tâm.Thị Mầu con gái phú ông vốn lẳng lơ trong làng thấy Kính Tâm Tâm đẹp người tốt nết, liền tìm mọi cách dụ Kính Tâm nhưng bị cự tuyệt.

D. Tác giả, tác phẩm Thị Mầu lên chùa

I. Tác phẩm Thị Mầu lên chùa (Trích chèo Quan Âm Thị Kính)

1. Thể loại: Chèo

2. Xuất xứ: Đoạn trích Thị Mầu lên chùa được trích từ vở chèo Quan Âm Thị Kính

3. Phương thức biểu đạt: Tự sự + Biểu cảm

4. Tóm tắt tác phẩm Thị Mầu lên chùa (Trích chèo Quan Âm Thị Kính): Đoạn trích thuật lại sự việc Thị Mầu lên chùa để tán tình, trêu đùa với Tiểu Kính với thái độ trơ trẽn điệu bộ lẳng lơ. Tuy nhiên Tiểu Kính vẫn liêm chính, không quan tâm và giữ khoảng cách với Thị Mầu.

5. Giá trị nội dung tác phẩm Thị Mầu lên chùa (Trích chèo Quan Âm Thị Kính)

- Thể hiện cá tính riêng, dám vượt qua khuôn khổ vốn có của Nho Giáo để bày tỏ và thể hiện mình, Thị Mầu như đại diện cho bao nỗi khát vọng của người phụ nữ xưa

- Đồng thời khẳng định phẩm chất liêm chính của Tiểu Kính

6. Giá trị nghệ thuật tác phẩm Thị Mầu lên chùa (Trích chèo Quan Âm Thị Kính)

- Ngôn ngữ, hành động, lời thoại thể hiện đặc sắc trong vở chèo

- Những câu hát tập trung thể hiện tính cách nhân vật

II. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Thị Mầu lên chùa (Trích chèo Quan Âm Thị Kính)

1. Nhân vật Tiểu Kính

- Ngôn ngữ, hành động của Tiểu Kính: Giữ khoảng cách, tìm cách từ chối, lẩn tránh, lúc nào cũng tụng kinh “Niệm Nam mô A Di Đà Phật!”

=> Nhân vật Tiểu Kính đẹp trai ngời ngời mà lòng dạ thẳng băng, trơ trơ như gỗ đá, người tĩnh tọa đều đều, liên hồi gõ mõ, niệm Nam mô A di đà Phật, vẻ mặt càng cố tỏ ra bất động, lạnh lùng giỏi nhẫn nhịn, cam chịu.

2. Nhân vật Thị Mầu

- Hành động của Thị Mầu: xông ra nắm tay chú tiểu

- Ngôn ngữ thể hiện Thị Mầu: của người lẳng lơ, thấy chú tiểu đẹp thì mê, mà mê thì ghẹo, mà ghẹo thì ghẹo tới nơi tới chốn. Thị mầu ghẹo tiểu được diễn tả bằng chính hai điệu hát “Cấm giá” và “Bình thảo”

+ “Cấm gía” vì Thị Mầu mới ve vãn nên câu thơ còn e ấp tế nhị:

“Tôi lên chùa thấy tiểu mười ba

Thấy sư mười bốn vãi già mười lăm

Tôi muốn cho một tháng đôi rằm”

+ “Bình thảo” khi mà sự ve vãn bên ngoài không có kết quả, khi mà Thị Mầu đã bốc lửa, Thị Mầu muốn đốt cháy với chú tiểu thì lời ca trong điệu hát không còn ngọt ngào:

“Người đâu ở chùa này

Cổ cao ba ngấn, lông mày nét ngang

Ấy mấy thầy tiểu ơi”

“Thầy như táo rụng sân đình

Em như gái rở, đi rình của chua

- Thị Mầu không quan tâm đến việc vào lễ Phật.

- Hành động, ngôn ngữ bày tỏ tình cảm của Thị Mầu được thể hiện qua câu:

“Người đâu ở chùa này

Cổ cao ba ngấn, lông mày nét ngang

Ấy mấy thầy tiểu ơi”

“Thầy như táo rụng sân đình

Em như gái rở, đi rình của chua”.

=> Thị Mầu là người con gái có cá tính riêng, dám vượt qua khuôn khổ vốn có của Nho Giáo để bày tỏ và thể hiện mình, Thị Mầu như đại diện cho bao nỗi khát vọng của người phụ nữ xưa. Tuy những hành động của Mầu trong chùa là điều không nên làm nhưng bởi sự hối thúc, khao khát của tình yêu mà lí trí bị lu mờ.

3. Đặc sắc nghệ thuật

Lối nói ví von so sánh thể hiện khát khao yêu đương của Thị Mầu.

“Thầy như táo rụng sân đình

Em như gái rở, đi rình của chua”

+ Cây táo mọc ở sân đình thường cao, sau mùa xuân chín rụng. Vì ít được chăm sóc lại già cỗi nên táo vừa chua, vừa chát.

+ Còn người phụ nữ nghén, người đời gọi là gái rở, thường thèm của chua, thèm đến xót lòng.

=> Người đàn bà ăn dở mà gặp quả táo, hơn nữa lại là rụng mà rụng ở sân đình thì nỗi khát khao thèm muốn càng tăng thêm gấp bội. Nhặt quả táo lên chắc người con gái ăn dở ấy phải nhai nuốt ngấu nghiến.

=> Việc Thị Mầu ví mình như gái rở, ví tiểu Kính như táo rụng sân đình thì hình ảnh vừa thật vừa rõ nét mà vừa dễ hiểu cho người xem.

E. Đọc tác phẩm Thị Mầu lên chùa

THỊ MẦU: Này chị em ơiNay mười tư mai đã là rằmAi muốn ăn oản thì năng lên chùa.Chị em lên chùa từ bao giờ nhỉ?
TIẾNG ĐẾ: Mười tư, rằm!THỊ MẦU: Thế mà Thị Mầu tôi mang tiếng lẳng lơĐò đưa cấm giá! tôi lên chùa từ mười ba.Mười ba,Tôi lên chùa thấy tiểu mười baThấy sư mười bốn, vãi già mười lămTôi muốn cho một tháng đôi rằmTrước vào lễ Phật, sau thăm vãi giàTôi bước vào lễ Phật Thích CaLễ đức Tam Thế, vua cha Ngọc Hoàng!.(xưng danh) Tôi Thị Mẫu con gái phú ôngThầy mẹ tôi tôn kính một lòngTiền cùng gạo lên chùa tiến cúng.Bạch nhà sư trong ấy, cho chú tiểu ra nhận lễ, cho tôi còn về nào.KÍNH TÂM: A di đà Phật! Chào cô lên chùa!THỊ MẦU: A di đà Phật!KÍNH TÂM: A di đà Phật Tam Bảo Như Lai Của ai phúc nấy A di đà Phật! Cô cho biết tên để tôi vào lòng sớTHỊ MẦU: Tên em ấy à?Là Thị Mầu, con gái phú ôngTuổi vừa đôi tám, chưa chồng đấy thầy tiểu ơi!Chưa chồng đấy nhá!KÍNH TÂM: A di đà Phật!Khấn nguyện thập phươngKính trình Tam Bảo!Lòng người có đạoĐêm của cúng dường?Một nén cũng biênMột đồng cũng kểTuy vân bạc lễĐãn kiến thành tâm?Phật tổ giám lâmQuý thần soi xét!A di đà Phật! Tôi đã đèn nhang xong, mời cô vào lễ Phật.THỊ MẦU: Người đâu mà đẹp như sao băng thế nhỉ? TIẾNG ĐẾ: Ai lại đi khen chú tiểu thế cô Mầu ơi! THỊ MẪU: Đẹp thì người ta khen chứ sao Này chị em oi, Người đâu đến ở chùa nàyẤy mấy thầy tiểu ơi!KÍNH TÂM: Nam mô A di đà Phật!THỊ MẪU: Ấy mấy thầy tiểu ơiTIẾNG ĐẾ: Mẫu ơi mất bò rồi!THỊ MẪU: Nhà tao còn ối trâu!Này thầy tiểu ơi!Thầy như táo rụng sân đìnhEm như gái rở!, đi rình của chua.Ấy mấy thầy tiểu ơi!KÍNH TÂM: Nam mô A di đà Phật.TIẾNG ĐẾ: Mẫu ơi nhà mày có mấy chị em? Có ai như mày không?THỊ MẪU: Nhà tao có chín chị em, chỉ có mình tao là chín chắn nhấtđấy!TIẾNG ĐẾ: Dơ lắm! Mầu ơiTHỊ MẪU: Kệ tao! Này thầy tiểu ơi, ăn với em miếng trầu đã nào, rồi để mõ đấy em đánh cholKÍNH TÂM: Nam mô A di đà Phật!THỊ MẪU: Ấy mấy thầy tiểu ơi!(hát ghẹo tiểu)Song đứng trước cửa chùa Tôi vào tôi gọi, thầy tiểu chẳng thưa, tôi buồnẤy mấy thầy tiểu ơi!Một cành tre, năm bảy cành trePhải duyên thì lấy, chớ nghe họ hàngẤy mấy thầy tiểu ơi!Mẫu đơn giống cảnh nhà thờĐôi ta chỉ quyết đợi chờ lấy nhauẤy mấy thầy tiểu ơi!Muốn cho có thiếp có chàng.Ba sáu mười tám, cơm hàng có canhẤy mấy thầy tiểu ơi!Trúc xinh trúc mọc sân đìnhEm xinh em đứng một mình chẳng xinh!(Nói) Bỏ mõ em đánh chỗ nào! Người đâu thấy gái mà lại chạy hết(Kính Tâm bỏ chạy)Chẳng trăm năm cũng một ngàyGương kia còn đó, tấm áo này còn hơiChị em ơi, tôi lấy hơi thầy tiêu xem, chị em nhé!À, kinh mõ của chú tiểu còn bỏ đó, thế nào cũng phải ra đây.Tôi tìm chỗ nấp, thế nào tôi cũng nắm tận tay chú tiểu thì tôi mới nghe!(nấp)KÍNH TÂM: (ra, nói) Ngẫm oan trái nhiều phen muốn khócThấy nhân duyên nghĩ lại nực cườiHẳn vô tình thế mới trêu ngươiVì hữu ý nên rằng hoảng mắtChứ có biết đâu mình cũng chỉ là…THỊ MẪU: (xông ra, nắm tay Kính Tâm) Đây rồi nhé!KÍNH TÂM: Mô Phật!THỊ MẪU: Bó mô Phật đi!KÍNH TÂM: Cô buông ra để tôi quét chùa kẻo sư phụ người quở chết!THỊ MẪU: Đưa chối đây em quét rồi em nói chuyện này cho mà nghelNày chú tiểu oilMong cho chú tiểu quét sânXích lại cho gần, cằm chổi quét thayLá tình không gió mà bay!Nào, ăn với em miếng giấu! đã nào! (Kính Tâm bỏ chạy)Phải gió ở đâu! Chạy từ bao giờ rồi!Ới này thầy tiểu ơi!Muốn rằng cây cải cho xanhThài lài, rau dệu? tám thành bờ treLắng tai tôi nói cho mà ngheTri Âm chẳng tỏ tri ânĐể tôi thương vụng nhớ thầm sầu riêng!TIẾNG ĐẾ: Sao lẳng lơ thế, cô Mầu ơi!THỊ MẦU: Lẳng lơ đây cũng chẳng mònChính chuyên cũng chẳng sơn son để thòi

F. Ý nghĩa nhan đề tác phẩm Thị Mầu lên chùa

Ý Nghĩa Nhan Đề Tác Phẩm Thị Mầu Lên Chùa nói về một cô nàng đỏng đảnh, lẳng lơ, đi ngược với đạo lí, lễ nghĩa ngày xưa nhưng lại thích đi chùa vì muốn treo ghẹo và tán tỉnh Tiểu Kính. Nhan đề này đã góp phần gây ấn tượng không nhỏ đến những người biết đến vở chèo cổ này.